Akitaniak Oc

Frantses Estatuaren baitako lurralde hizkuntzen aldeko dinamikak indartzen doaz, azken hilabeteetan. Mobilizazio egunen artetik, eskualde desberdinetan izaten dira lorpen garrantzitsuak, bakoitzak berearen aldekoak, guzientzat eredu eta  onerakoak diratekeenak; batzuk eta besteak bide egin dute eta egiten ari dira, poliki eta trabekin gertaturik ere

Herritar mugimenduen eta hautetsi multzo baten indarren haritik, iragan urriaren 24an, Akitaniako kontseiluak idatzi eta berez onartu du bere administrazio organoetan okzitanieraren eta okzitandar kulturaren bultzatzeko karta bat, hasierako dotazioa eta lan ildo nagusien zehaztapenarekin

Ura saldu?

Erregularki, temati, batek dio:

- Pesta handietan, Baionakoetan adibidez, sos frango irabaz genezake salduz... ura. Gainera ostatu baten muntatzea baino sinpleago eta errentagarriagoa litzateke.

Eta, hor, denak irriz karkailaka hasten dira, uzkaili arte

- ixo! Jendea ez da horretarako etortzen, pesta giroa, sozializazioa, beti horrela egin da, nora joaten zira holako ideien xerka.

Badira holako ideia prefabrikatu batzuk; hala nola, jendeak sozializatzeko etorri eta horretarako edaria produkto klabea dela, edozein kultur produkto baino gehiago. Edan gabe, ez litzatekeela berdin, ez harremana, ez giroa. Betidanik gisa batez egina nekez aldatzen dela. Jendeari moltsa arintzeko molde eraginkorrena dela. 

Habemus euskara plana?

Duela gutxi edo aski urtebete, Pirineo Atlantikoetako Kontseilu Orokorrak erabaki zuen egitasmo berezi baten martxan ematea hizkuntz gutxituen integrazioari begira, egituraren funtzionamenduan; zehazki euskara eta okzitanieraren erabilera bideratzeari begirakoa.

Kontseilu Orokorra, departamenduko instituzio gisa, Euskararen Erakunde Publiko-ko administrazio kontseiluko kide nagusietarik da, Akitaniako Eskualdeko Kontseilua eta frantses Estatuaren heinean; gisa berean hizkuntz politikan erabili dirutzaren herenaren ekarlea da. Hainbat erakunde, publiko nahiz pribatu, inplikatu nahi dituen hizkuntz politika definitzen duten ber, koerentziak eskatzen zuen zabaldu ildo eta norabideak aplikatzen izan zedin lehenetarik.

Nahi den lekuan beha...

Banatzen du errekarik txikienak

mendirik gorenak batzen duen bezainbat.

Argazkia: Puente International by BBoveri

Argazkia: Izpegi - Baztan by Mimentza

Agirien basamortua

Gaur, hizkuntz politikaren ildoak gauzatzen hasiek hizkuntza plangintzak abiatu nahi dituzten momentuan, ikastea sustatu nahiz bekak proposatzen hasten denean, hainbat egituratan kontratazio politiketako hizkuntz kriterioak aldatzen ari direlarik, egituren funtzionamenduan eta zerbitzua euskalduntzeko asmoak agertzean han hemenka, ez da tresnarik, zertifikaturik, agiririk, deus, EGAz aparte (bakarra eta gutxiengoarentzat egokia), langile batek edo dena delakoak balia lezakeena hizkuntza horretan duen gaitasunaren adierazle gisa.

Azken hilabeteetan eman pausuek agerian uzten dute gero eta argiago ezin dela norbait euskaraz gai/ez gai denez erratea utzi funtzio hori ez duten erakundeen esku. Agirien bitartekoa edo beste bat, bailitezke beste molde batzuk jorratzekoak ahalak izanez gero, berdin du: behar da egiaztapen sistema oso bat.

Hartu hitza

Inguruz inguru, gogo eta begiak nun alha eta anitz errateko. 

Nire begiak, azken asteetan, bide bazter, karrika izkin eta leku frangotan alhan ibili dira, informazio anitz kausitzen diren eremuetan, hala nola euskarazko kurtsoetara etortzeko deialdiak.

Afitxak, lemak eta irudiak tole, bakoitzak bereak. Guziak eragile pribatuenak.

Ikasgeletara jendea oraino itzultzekoa delarik, neke da erraitea nolakoa etorki den aurtengoa.

Azkenean noraino heltzen dira betikoak beren ekimen eta izerdiz? Zenbat jende hunkitzen da? Noraino dira emankorrak zabaldu mezuak? Jendea ez ote da etortzen dagoeneko interesa duelako, euskaldunekin harremanetan delako, aitzinetik sentsibilitate eta gogo zenbaitekin?

Beste guziek, entzuna ote dute hemen erabilki dugun hizkuntzaz, honen interesez eta beste?

Ez dakit kondatzen

Komunzki euskaraz komunikatzeko gai naiz, gutxi edo aski edozein gauza hizkuntza horretan egin dezaket, erosotasun erlatibo batekin. Salbu kondatzea. Irakurtzean, trabarik ez. Entzutean eta ozenki erratean (azken hau akiduraren araberan) zailtasunak ukan ditzaket.

Ohartua naiz galdu edo nahasi gabe kondatzea hizkuntza bakar batean posible zaidala: frantsesez. Erran nahi dut adibidez, liburu andana bat kondatzen badut, kopuru batetatik hara, automatikoki bezala, frantsesez kondatzera heltzen naizela, ohargabe. Euskaraz jarraitzeak indar bat suposatzen dit, kopurua handiagoa eta indarra araberan. Ohartuz geroztik, indar bat egiten dut, kontrolatzen entseatzen naiz eta ezin dut: frantsesez egin behar dut, frantsesera pasa eta hasieratik berriz hasi gainera.

Euskal museoaz

Argazki honetan Donamartiriko herria da, 1920a inguruan.

Hor agertzen den bezala ez dut ezagutu, baina behatzen diodanean ontsa ezagutzen ditut haurrean eskolara joateko hartzen genuen bidea eta bihurguneko istil putzua. Argazki horretan ikusten dena ez da gehiago existitzen. Horrek ez du erran nahi Donamartiriko herria ez denik, bilakaerarik ukan ez duenik. Ez da uste izan behar ere ez, aitzinekorik ez duela ukan. Bizkitartean, Baionako Euskal Museotik ateratzean horrelako zerbait sines daiteke: Euskal Herria 19 eta 20. mende hasieran izan zen zerbait zela, Historia eta iragan lauso zenbaitekin, baina gerorik gabe: denboraren baitako burbula batean bezala. Aurkezpen istorio bat, ene izpirituaren bihurria? Ikusi behar da.

Kantu elebidunak

Batzuetan on da giroz aldatzea eta ezezagunez blai direnetara sartzea, galtzeko doia eta beti zenbait gai ematen baitu pentsatzeko. Eta nola ez leku horietan pasatzen den musikarena.

Orduan, gustuak eta koloreak eztabaidatzen omen diren gauza baitira, ez deus erranen musikaren kalitateari buruz, dena den, holako lekuetan girotzeko eta soinu fondo baten jartzeko erabiliak dira gehien bat.

Eta irrati, ostatu eta diskoteketan, geldi-geldia pasatzen dituzten kantuek baldin badute zerbait berezi azken denboretan elebiduntasuna da, hau da anitz direla bi hizkuntzetan kantatuak, (artetik errateko, bakoitzean sentsibleki gauza bera erranez). Mundu horretan, normalki deus ez denez inozenteki egiten, ez dakit produkto horiek zein estrategiaren baitan kokatuak diren. Arrazoina? Helburua? Noren iniziatiba da? Moda afera bat da sinpleki.

Ikastea nahi eta behar izatea da

Normalki ez dut laneko afera gordinez idazten hemen baina gaur arratsaldean artikulu aski interesgarri bat irakurria dut hor gaindi, oroitarazi didana gizakiek ditugun ahalak, edozein izanik ere, egiten ditugun indarrei eta inbertitzen dugun energiari, baita eskaintzen zaizkigun aukerei proportzionalak direla.