Kantu elebidunak

Batzuetan on da giroz aldatzea eta ezezagunez blai direnetara sartzea, galtzeko doia eta beti zenbait gai ematen baitu pentsatzeko. Eta nola ez leku horietan pasatzen den musikarena.

Orduan, gustuak eta koloreak eztabaidatzen omen diren gauza baitira, ez deus erranen musikaren kalitateari buruz, dena den, holako lekuetan girotzeko eta soinu fondo baten jartzeko erabiliak dira gehien bat.

Eta irrati, ostatu eta diskoteketan, geldi-geldia pasatzen dituzten kantuek baldin badute zerbait berezi azken denboretan elebiduntasuna da, hau da anitz direla bi hizkuntzetan kantatuak, (artetik errateko, bakoitzean sentsibleki gauza bera erranez). Mundu horretan, normalki deus ez denez inozenteki egiten, ez dakit produkto horiek zein estrategiaren baitan kokatuak diren. Arrazoina? Helburua? Noren iniziatiba da? Moda afera bat da sinpleki.

Baliteke arrazoina izatea eraikitzear den Europa eleanitz eta multikultural baterantz pausuak emateko gogoak piztu zaizkiela artistei eta zentzu horretan elkar-ulertze erlatibo batean bermatuz, hizkuntzen eta kulturen arteko inter-ezagutzarako iniziatiba artistikoa izana; edo sinpleago entzulegoaren hizkuntza gaitasunez fidatuz, eduki kultural edo artistiko zenbaiten arartekolaritza eta transmisio grina batekin aritzea.

Bizkitartean, jakinez zein disko ekoizleren eskuetatik atera diren produkto hauek, arrazoin eta helburu komertzialetatik haratagoko deus gutxi baizik ez daiteke segurrago: bi hizkuntzetako herrietan komertzializatzeko gisan, exotismo kutsu zenbait badukeelako eta etorkizun gutxi edo arras lokaleko artista esportatzeko bideak zabaltzen dituelako, nik dakita. Elkarrekin ari diren artistek gutxienik elkar hautatzen ote dute horrelakoetan?

Kuriositate hutsez nahi nuke jakin zein ondorio dituen entzulearengan: eleaniztasuna errealitatea da ala hizkuntza bat ikasteko parada izaten da? Jakinmina piztekoa?

Bestalde, oroitu behar da ere frantses Estatuan badirela hainbat lege eta dekretu teorian frantses hizkuntza babestu behar dutenak, barne difusio artistikoaren aldetik: kantu hauek irratian pasatzen direlarik nola kondatzen dira? Frantsesezko ala erdarazko kantu gisa? Horrelako galderarik ez zaio nehori bururatuko dena den, azken finean, erabaki horiek denak hartzen baitira frantsesaren babesteko, ez kanpoko hizkuntzenganik, baizik eta herri mintzoenganik: quotak kalkulatzean, aipatzen ditudan horiek, erdizka frantsesez direnez, ez dukete arrangurarik pizten.

Kasu! kantu elebidunak ateratzea, ez zait gauza txarra iduritzen, borondate batekin, neurtua eta arrazoitua den ber. Hauek aitzin, izan dira frango bi hizkuntzetan kantatu izan duten artistak. Hauen kasuan, bi eletan aritzeak bazuen zentzu zenbait: kolaboratzailea erdalduna, efetu artistikoa, erreferentzia kultural baten egitea, … eta oroz gainetik, kantu idazlearen edota artistaren baitarik etorri iniziatiba izanen zen. Aldi honetan, desmartxa ez dut ulertzen: kasik masiboa bilakatzen den afera da eta banalitate haundikoa, kulturalki hutsala.

Ez da, iduriz, artista frantsesen berezitasun bat, aldiz, maleruski, elebidunak diogunean, hamarretatik zortzitan, hizkuntza nagusien arteko mesklaia izaten da: domaia.

Alta, eta hori segurra da, euskaraz egiten denean zerbait, edozein gauza, euskaraz egiteak berak zerbait erran nahi du, badu berez zentzu bat. Hautu bat izaten da, erabaki bat nolazpait, euskaraz egitea eta ez beste hizkuntza batean.

Horrek euskararentzat balio badu, beste hizkuntzen kasuan ere balio duke. Hizkuntza batean edo bestean egitea, idaztea, mintzatzea, kantatzea, zerbaitek motibatzen du, bada horren gibelean ekintza gogoetatu bat, estrategia bat. Elebitan egiten denean ere.

Kasu hauetan zein? Komertzialetatik hara bada arrazoinik? Moda afera soila da? 

Agian ez da hain urrun xerkatu behar. Hobe giroaz baliatzea. Hona zenbait adibide aipatzen dudan kantu elebidunen fenomenoaz.

Argazkia: Agreed by Mikecogh