Bazkalorduaren txistea: mesedez, ez.

Hegoaldeko anai-arreba maite eta preziatuok,

Nahi nuke baliatu Eneko Bidegainek, gaurko Berrian plazaratu iritzi-istorio ttipiaz, umore aferak direla-eta, eskaera berezi baten egiteko. Enekok ez duke ahantzi “bazkariaren txistea”-ren kontua, pentsatzen dut karaktere kopuruak ez ziola emanen zerrenda exaustiboa egiteko bizitzen ditugun gora behera nazionalki deseraikitzaile guziez.

Betiko “Addddio, zerrr berrri? Un-txa?” iparraldekoen imitazio saioa baino eskarniatze garbitik (eta tristetik) eta beste hainbat kontutik haratago, nik badut “bazkalorduaren gaia” zintzurrean tresbeska. 

Beraz gaurkoaz baliatuko naiz mesede pertsonal argi baten galdetzeko, nahi nukeena kondutan hartzea umorea egiteko orduan... Ene eskaria betetzen ez baduzue betetzen ez zaituztet gutxiago maitatuko. Aldiz, betez gero, estimatuko zaituztet piskat gehiago. 

Gure erritmo kronobiologikoak baino segurrago gure ohiturak dira eguerditan bazkaltzea. Lurralde frangotan bezala. Ez arratsalde erditan. Ez inglesek bezala goizeko hamaiketan. Eguerdi eta erdiak aldera, oren batean berantenik. Beste gisa batez gertatzen bazaigu arrazoin praktiko zenbaitengatik izanen da. Ez dugu guk hautatu eta ez dugu nahitara egiten originalak izateko: hola heziak izan gira eta ingurumen osoa (lan ordutegiak, jatetxeenak, eskoletakoak...) horren arabera antolatuak dira. Gisa berean Gasteiz edo Bilbon arratsaldeko bietatik goiti bazkaltzen da. Bigarren hauen kasuan ez badu zer erranik ematen, iparraldekoen “maniak” bai.

Horiek hola, erregularki, hegoaldean gaindi gabiltzalarik nahiz hango batzuk gure artean daudenean, jasan beharra da, goiz edo berant, kasik sistematikoki, ohar bat: “Ez zarete oraindik gose?”, “To iparraldeko bat sagar batekin eskuan, hamabiak dira ala?!” eta holakoak. Karkaila ozenez lagunduak izaten dira usu. Irresistibleak.

Eta horiek mingarriak dira, zeren, ororen buru, gu beti saiatzen baikira egokitzen, baina batzuetan fisikoki zaila da. Haratago, extralurtarren gisan sendiarazten gaitu.

Alta, jateko tenoreekin bagenuke zer konda. Abenturak diot.

Kondatuko dizkizuet bizpahiru istorio. Xeheki, ez bainiz karakteretan mugatua...

Duela zenbait urte, erregularki joan nintzen zenbait astez Agurain alderaino, formakuntza saio batzuen jarraitzera. Saioak goizeko hamarretan hasten ziren eta arratsaldeko bietan bukatzen, normalki. Normalki diot, zeren anitzetan luzatzen baitziren biak eta erdiak arte. Goizeko hamarretan hastea, ez da goiz hastea, salbu hamarretan hasteko kasik 200 kilometro egin behar dituzunean eta goizeko seiak eta erditan haskaldurik ibili, bide luzea egin ondoan, arratsaldeko hiruak arte zerbait irentsi aitzin. Saio horietarik batean, tenore batetik landa, zinez gaizki senditzen hasi nintzen, hainbesteraino nun azken bi orduetan erran izan ziren gauza guzietarik bakar bat ere ez bainuen gogoan atxiki. Okerrena izan zen “bazkariaren txistea” entzun ondoan, jasan behar izan nuela ordu erdi eskapatzera uzten ez ninduen kidearen solasa. Jada tenorea ontsa aitzinatua zela, ez nuen gehiago goserik ere. Autora igo, piztu eta autopistan sartu bezain laster, gelditu behar izan nuen lehen gunean, gustu eta itxura mikorik gabeko ogitarteko baten kliskatzeko. Abentura horrek guziak nekatu ninduenez, ene lankide batekin egin izan genuen bezala beste batzuetan ere, autopistako gunean berean lo kuluxka bat egin nuen berriz abiatu aitzin. Alta, ez zen egun zaila izan, nekagarria, baina niri kolpeko erritmo aldaketak akidura handia eragin zidan.

Gogoan dut beste behin, bulegora deitu nindutela nik dakita nundik, lankide baten berri galdetzeko. Izan ere, sei orduko bilera amaigabe batean, zeinetan gai guziak hain premiazkoak ziren nun ezin baitzen ez eta momentu batez pausarik egin (kidea ez ausartuko ateratzera), gure laguna alditxartu zen. Lurretik altxa zuten, zurpaila, eta handik momentu batera, hobeki zelakoan, utzi zuten abiatzen etxeruntz, kezkaturik bainan ez gehiegi. Handik landa, seguraski jabetuz kontuaren larritasunaz, frango arranguraturik deitu gintuzten jakiteko ea heldu zenez eta helduko zenean abisatzeko, mesedez. Noski, egun hartan, egoera zein zen eta, ez zen txisterik egin.

Praktika doia ere nuen, garai batez (baina orduan gaztea nintzen, erreski soportatzen nuen), igandeetako bost plateretako bazkariez hegoaldeko familietan, arratsaldeko lauetan hasten diren horiek. Enetako, infernua. Etxeko amaren errespetuz, ezin deus ahoratu. Halere, gutxienez, “Zer? Gose?”-rik ez. Xantza.

Paraleloan, nahi nuke jakin iparraldeko zeini ez zaion gertatu pairatzea hegoaldeko ordutegia jatetxeetan. Behin, bilera bat goiz bukaturik, Bilboko karriketan barna abiatu ginen leku bila zerbait jateko. Goizegi zenez, denek ukatu ziguten bazkaltzea.

Eta konda dezadan azkenik, nihaurek ukan ditudan buruhausteak, aldi honetan iparraldera etorri izan direnean hegoaldekoak! Kasu honetan alderantziz, lortzeko leku bat nun bazkaltzen ahalko genuen ez berantegi, baina ez goizegi ere ez... Mundua aldrebes.

Gertatu izan dira horrelakoak, trumilka. Eta kasik aldi oro, irrifar handi batekin, entzun behar izanen genuen “Gosetua, ezta?” eta asistentzia guzia irri gizenez ha-ha-ha...

Hasiera batean “bazkalorduaren txisteak” graziarik egin gabe, irrifar bat eragiten zidan, elkarri deus erratekorik ez denean eta betiko kontuez ari garenean bezala, aroaz bi zozokeria erraten direnean bezala, politeziaz, jendetasunez.. ez dakit, irri egiten nuen. Zozoki.

Geroago hasi nintzen aspertzen kontuarekin, azkenean etengabeko repetita bat baitzen eta bestalde beti, behin eta berriz, betiko, kontuak azpimarratzen zuelako ez nintzela “hangoa”, beste nonbaitekoa baizik, beste ohitura batzuekin, bitxiak, ez “berdinak”. Lurralde urrun eta ezezagun horretakoa zeinetaz asko hitzegin baina gutxi jakin edo galdetzen den. IparraldeA izan gabe, Iparralde, Obaba gisako bat, baina zeinetako jendearen egiazki gurutzatzeko suertea baden noizbehinka. Enekok diona: deseraikuntza nazionala.

Gaur, txistea entzuten dudanean, ez dut gehiago deus erraten. Ez dit eragiten erreakzio fisiko ikusgarririk. Gure aitak erraten baitzigun pertsona izaten jakitea bizirauteko lehen baldintza dela, politeziaz eta errespetuz jokatzen dut bizikide edo herkide kontsideratzen ditudanekin.

Horiek hola, hegoaldeko kide, lerro hauek irakurri ondoan, gogoan atxik ZUEN bazkalordu arraroengatik ixiltzen garela maiz, sufritzen dugula ia beti. Iparralden bizi baina gabatxoak izateaz defendatzen garenok, praktikak egokitzen saiatzen garela gauden lekuaren arabera eta jasangaitza zaigula azpimarratzen denean gure desberdintasuna, bitxikeria, urruntasuna. Badakigu, espero dugu, ez duzuela nahitara egiten, ez gaiztoki. Sinetsi nahi dut ez zaretela jabetzen pairatzen dugunaz, bai fisikoki, bai mentalki. Haatik ordu litzateke ohartzeko eta aldatzeko.

Hortik, bihotzetik eskertuko dizut, otoi, hemendik aitzina, gurutzatuko badugu elkar, ez egitea ateraldirik apairu tenoreen inguruan. Mesede eginen didazu, diozu zure buruari, diozu gure herriari.

Metzi Pitzitzi

Pott.